Гуманізм в беларускай літаратуре на пачатковым этапе яе заарджэння і фарміравання нацыянальна-патрыятычнай праблематыкі. Навізна гуманістычнай канцэпцыі Ф. Багушэвіча. Водгук на аповесць В. Быкава "Сотнікаў". Гуманістычны пафас ваеннай прозы В. Быкава.
Аннотация к работе
Праблема гуманізму у беларускай літаратуры парэформенага перыяду
Мікалай Грынчык (Мінск)
Новая беларуская літаратура зараджалася на багатых гуманістычных традыцыях папярэдняга этапа і, у першую чаргу, на традыцыях Ф. Скарыны і М. Гусоускага, а пазней выкарыстоувала велізарны вопыт еурапейскіх літаратур, асабліва блізкамоуных славянскіх. Яшчэ з часоу першага беларускага Адраджэння (XVI ст.), культурна-асветніцкай дзейнасці Скарыны, яго сучаснікау і паслядоунікау гуманізм становіцца духоунай асновай, унутрараным пафасам шматграннай грамадскай і культурнай дзейнасці першага пакалення беларускіх адраджэнцау XVI ст. У яе аснове хрысціянская этыка і мараль, імкненне палепшыць жыцце простага народа «Люду паспалітага» шляхам удасканалення саслоуных адносін паміж багатымі і беднымі, шляхам распаусюджання духоунай культуры і асветы.
Трагічны вопыт Т. Мюнцэра - сучасніка Скарыны - засведчыу, што іншага шляху няма.
Гэтыя гуманістычныя традыцыі былі паспяхова прадоужаны і узяты на новы сацыяльна-гістарычны узровень у творчай дзейнасці прадстаунікоу новай беларускай літаратуры пачатку XIX ст. т. зв. рамантычна-этнагарафічнай плыні (Я. Баршчэускі, Я. Чачот, А. Вярыга-Дарэускі, А. Рыпінскі, В. Каратынскі і інш.). Свае завяршэнне гэтая тэндынцыя знаходзіць у творчасці першага прафесійнага пісьменніка В. Дуніна-Марцінкевіча. Па сутнасці, уся багатая літаратурная спадчына прысвечана адной надзвычай высакароднай і гуманістычнай ідэі - ідэі маральнай рэабілітацыі беларускага прыгоннага сялянства якраз напярэдадні рэформы 1861 г.Гарыбальдзі, публіцыстыкай «Маладой Еуропы» і інш. За плячыма старшыны стралковай роты Рыбака франтавыя баі, акружэнне, удзел у партызанскім руху. Паводзіны Рыбака у крытычнай для яго жыцця сітуацыі іншыя. Рыбаку здаецца, што, застаушыся жывым, ен зможа ашукаць ворагау, уцячы да партызанау і прадоужыць там далейшую барацьбу з акупантамі.