Польская колёнізацыя Беларусі і акаталічваньне. Змаганьне ў ВКЛ паміж беларусамі, украінцамі і жмудзінамі. Рэлігійная палеміка паміж іезуітамі – з аднаго боку, а праваслаўнымі і пратэстантамі – з другога боку. Каталіцка-полёнізацыйная акцыя на Беларусі.
Аннотация к работе
Тады прадстаўнікі Беларусі пачалі разяжджацца з сойму, хочучы такім чынам прыпыніць ход вуніі. На аснове гэтай вуніі: 1) Вялiкае Княства Літоўскае і Польшча на вечныя часы зьліваліся ў вадно дзяржаўнае цела з адным каралём, выбіраным на супольным сойме; 2) быў устаноўлены адзін супольны сэнат і сойм пад старшынствам караля, скліканыя ў Польшчы; 3) быў скасаваны асобны сойм Вялiкага Княства Літоўскага; 4) былі захаваныя асобныя назовы дзяржаваў: Карона Польская і Вялікае Княства Літоўскае; 5) Вялiкае Княства Літоўскае захавала асобную адміністрацыю, асобны скарб і асобнае войска; 6) жыхары ВКЛ на роўні з палякамі мелі карыстацца ўсімі сваімі правамі грамадзянскімі і рэлігійнымі; 7) у ВКЛ усе акты і законы і усё справаводзтва ў судох - будуць на беларускай мове; 8) грамадзяне абоіх дзяржаваў могуць вольна сяліцца ў тэй краіне, гдзе захочуць. У працэсе гэтага нацыянальнага змаганьня палякі заціснулі беларускую нацыянальнасьць, забараліні ў дзяржаўным ўжытку беларускую мову і амаль зьнішчылі праваслаўе. З мэтай каталічаньня і полёнізацыі вышэйшых пластоў беларускага жыхарства іезуіты арганізавалі ў 1570 г. у Вільні калегію, узвышаную да ўзроўню акадэміі ў 1578 г. Кароль сваей граматай з 1584 г. згадзіўся з прозьбай, а ў асаблівасьці адцеміў, што даходы з маемасьцяў манастыра, згодна з прозьбай радцаў, павінны ісьці на царкоўныя патрэбы манастыра, на направу манастырскіх будынкаў, на ўтрыманьне архімандрыта, сьвятароў, манахаў і ўбогіх манашак, а так сама на пабудову школаў і на утрыманьне людзей умелых у грамаце, для навучаньня дзяцей грэцкага закону.